گروه اندیشه: هشتصد و دهمین شب بخارا با عنوان «شب طالقانی و اندیشه‌هایش» با سخنرانی طاهره طالقانی، هادی خانیکی، حسین مصباحیان، امین معصومی برگزار شد. سخنرانان در این مراسم به بررسی زندگی، اندیشه شورایی و میراث آیت‌الله طالقانی پرداختند.  

طاهره طالقانی: کتابهای امانتی واگذاری به شهرداری سر از بازار کهنه فروشان کتاب درآورد

این برنامه با سخنرانی طاهره طالقانی آغاز شد. طاهره طالقانی بر اندیشه طالقانی در فراز و نشیب های زندگی اش، قرآن به مثابه هدایت و راهنمای زندگی،  توحید و تاثیر آن در اخلاق، تاثیر برنامه های با «قرآن در صحنه» بر جامعه، و نگرانی از سرنوشت کتاب های اهدایی خانواده طالقانی به شهرداری و درخواست بازگرداندن آن ها برای پروژه کتابخانه آنلاین طالقانی صحبت کرد. او در ابتدای صحبتش می گوید سخن گفتن از اندیشه و روش طالقانی را باید در زندگی ایشان و فراز و نشیب های زندگی اش جستجو کرد. دختر طالقانی می گوید پدرش معتقد بود قرآن کتاب هدایت است که راه و روش زندگی و مسیر حرکت را برای ما می تواند روشن کند. و به همین دلیل تلاش می کند قرآن را از طاقچه به بطن زندگی مردم بیاورد.

او در این ادامه می گوید که طالقانی توحید را یک اعتقاد فردی نمی داند که به گوشه مساجد ختم شود. بلکه حقیقتی می داند که در فکر و خلق و خو و عمل انسان تحول ایجاد می کند.

طاهره طالقانی با اشاره به برنامه های با قرآن در صحنه و تاثیر آن بر صحنه اجتماعی می گوید: طالقانی معتقد بود قرآن و اسلام راستین می تواند مفاهیم اصلی اسلامی را از جمله توحید، امر به معروف و نهی از منکر و تقوا را به معانی اصلی خودش برگرداند. و با بازنگری به قرآن می شود آنها را دریافت.

در ادامه طاهره طالقانی اشاره می کند که اندیشه پدر طالقانی که برای ما به یادگار مانده است، بخشی از آن در میان سطور کتاب هایی است که خانواده به شهرادی امانت داده بودند. کتابهایی که متاسفانه سر از بازار کهنه فروشان کتاب درآورده اند و ما بسیار نگران سرنوشت آنها هستیم. شاید از نظر ریالی بسیاری از این کتابها قیمت خاصی نداشته باشند. اما از نظر اینکه آنها میراث طالقانی اند . اینکه بسیاری از آنها با دستخط طالقانی مزین شده اند برای ما بسیار با ارزش اند. و ما معتقدیم جای اصلی این کتابها نزد خانواده است تا بتواند در پروژه کتابخانه آنلاین طالقانی و زمانه ما  از آنها استفاده کند و آنها را در اختیار عموم مردم قرار دهد.

وی در این مورد افزود خوشبختانه جناب آقای صالحی امیری وزیر میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی در این خصوص به ما قول هایی داده اند که امیدواریم با حمایت ایشان این کتابها هرچه زودتر نزد خانواده بازگردند.

هادی خانیکی: طالقانی سرمایه نمادین اخلاقی ایران است

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در سخنانش در شب طالقانی و اندیشه هایش در باره مرحوم طالقانی به شخصیت گفت و گو محور ایشان با اقشار مختلف جامعه، نگاه چند ساحتی به اسلام و مبارزه، تاکید بر اسلام اجتماعی  در کنار اسلام سیاسی و اهمیت قسط و عدالت و همبستگی اجتماعی، فهم اخلاقی طالقانی از اسلام و مبارزه و عدم غفلت از اخلاق در طول مبارزاتش، و طالقانی، پناهگاه برای هر کسی خواهان حمایت اشاره کرد.  

هادی خانیکی گفت که ما بعضی هامان فقط در شرایط زندان قبل از انقلاب  با هم گفت گو کردیم. شرایطی که ما را مجبور می کرد کنار هم باشیم. اما منزل آقای طالقانی و مشرب او به گونه ای بود که قبل از زندان هم می شد با او گفت وگو کرد.

خانیکی در ادامه خاطره ای تعریف کرد در مورد قبل از رندان آخر آقای طالقانی، که در آن زمان دانشجوی شیراز بوده، و با یکی از دوستانش نزد طالقانی می رود و در مورد اعتصابات دانشجویی و برگزاری ۱۶ آذر صحبت می کند. که طالقانی می گوید چرا این را از من می پرسید؟ من این را باید از شما بپرسم. در مورد دانشگاه و فعالیت دانشجویی شما باید چیزی به من بگویید نه اینکه من به شما. این ویژگی یک اندیشه گفت وگو محور است.

دومین ویژگی ای که در مورد اندیشه طالقانی به آن اشاره کرد، نوع نگاه چند ساحتی او به اسلام و مبارزه بود. طالقانی اسلام اجتماعی را در کنار اسلام سیاسی کاملا پر رنگ می داند. تاکیدی که بر قسط و عدالت دارد و پیشینی بودن قسط نسبت به هر امر دیگری در شناخت دین و توصیه ای که بر بالا بردن همبستگی اجتماعی به عنوان یک روحانی سیاسی با گروه ها و قشرهایی که در ظاهر غیر سیاسی هستند وارد گفت وگو می شود. خانیکی در ادامه از ویژگی های برجسته دیگر طالقانی قدرت گفت وگوی او با صنف ها و گروه های مختلف دانست و این امر را دلیل این می داند که طالقانی سیاست ورز همان طالقانی ای است که با اهالی هنر و ادبیات  و بازاری و دانشجو و .. هم گفت وگو دارد.

خانیکی وجه سوم ویژگی طالقانی را فهم اخلاقی او از اسلام و مبارزه و مقاومت بر شمرد و گفت طالقانی کسی است که مقاومت هایش ستودنی است . او می گوید در طول مدتی که طالقانی در مبارزه است از ۱۳۱۸ تا ۱۳۵۸ از امر اخلاقی غفلت نمی کند. طالقانی هیچ ستم و ظلمی را حتی را نسبت به مخالفان خود نمی پسندد. اولویت اخلاق در سیاست و مبارزه یک چیزی است که ضرورت استخراج مبارزه اخلاقی کردن و اخلاقی بودن در سیاست هم اهمیت دارد. مجموعه این هاست که از طالقانی یک سرمایه نمادین ساخت. به همین اعتبار هست که هم خودش و هم خانه اش منبع و ملاجا و پناهگاه بود برای هر کسی که دنبال پشتیبان بود

حسین مصباحیان: نظریه شورا نظریه دموکراسی محلی آیت الله طالقانی

حسین مصباحیان دومین سخنران این برنامه بود. او در سخنانش به سه ویژگی نظریه شورای طالقانی یعنی امر تاریخی، نقد دموکراسی غربی، ریشه شورا در منابع دینی، شورا و جلوگیری از استبداد، تعمیق دمکراسی در سطوح اجتماعی در غرب، ریشه نظریه شورا در منابع دینی اشاره کرد.  او در صحبت هایش به نظریه شورای طالقانی پرداخت و آن را دارای سه  ویژگی منحصر به ایشان دانست. اولین نکته آن توجه به امر تاریخی این نظریه است. یعنی بعد از انقلاب طالقانی با در نظر داشتن یک تاریخ استبداد پایدار شرقی از یک طرف و نظریه های دموکراسی غربی از طرف دیگر در صدد بر می آید که یک نظریه محلی، جهانی صورتبندی کند. وی می اقزاید که نظریه شورا، نظریه مستقلی است که می خواهد ساختار نظری و فکری را فراهم کند که مانع ظهور استبداد شود. و همچنین کاستی های دموکراسی لیبرالی را پوشش دهد. و این نظریه زمانی صورتبندی می شود که ما بیش از هر زمانی به آن نیازمندیم آن انقلابی است که داریم و نیازی به بدیلی برای حکمرانی عادلانه داریم.

 نکته دومی که مصباحیان به آن اشاره کرد این بود که معتقد بود طالقانی دموکراسی غربی را دچار اشکالات جدی ای می دانسته است و یکی از این ایرادات این بود که این دموکراسی فراگیر و دربرگیرنده نیست. و در سطح سیاسی متوقف می ماند و ضرورت دارد که به سطوح اجتماعی تعمیق داده شود.

ایشان سومین ویژگی نظریه شورای طالقانی را در این دانست که این نظریه در منابع دینی قرار می گیرد و به آن از این طریق یک وجاهت معنایی و اخلاقی می بخشد. که وجه اخلاقی باعث می شود که قدرتمندان و حکمرانان نتوانند به حقوق موکلانشان تجاوز کنند.

امین معصومی: توسعه نیازمند تقویت وزن جامعه در کنار وزن دولت است

امین معصومی مدیر پروژه کتابخانه آنلاین و آرشیو دیجیتال «طالقانی وزمانه ما» به عنوان آخرین سخنران در باره ضرورت حفظ اندیشه طالقانی و کنشگران و اندیشه‌ورزان، تأکید کرد و تقویت وزن جامعه در کنار حکومت برای توسعه و نقد و بررسی گذشتگان با استفاده از اسناد، دسترسی رایگان را در سخنان خود مورد توجه قرار داد. 

امین معصومی مدیر پروژه  کتابخانه آنلاین و آرشیو دیجیتال« طالقانی و زمانه ما » آخرین سخنران این برنامه بود که در ارتباط با پروژه و جمع آوری آثار متعلق به طالقانی صحبت کرد. او درباره ضرورت حقظ اندیشه طالقانی و امثال طالقانی، کنش ورزان  واندیشه ورزانی که در کشور ما اندیشه تولید کرده اند صحبت کرد.

در این جلسه او تاکید بر حفظ آثار و اسناد افراد تاثیر گذار در حوزه عمومی داشت. چرا که قدرت و منابع کافی برای حفظ اسناد و مدارک آنان وجود ندارد. او اشاره کرد که اگر می خواهیم به سمت توسعه برویم باید وزن جامعه را در کنار وزن حکومت تقویت کنیم. و برای این امر باید گذشتگان را نقد و بررسی کرد. برای این کار نیار به اسناد کافی برای شناخت آن بزرگواران است.او در ادامه صحبت هایش در مورد پروژه کتابخانه آنلاین طالقانی و زمانه ما توضیح داد. او بیان کرد که آثار طالقانی را در این سایت جمع آوری کرده اند و اکنون مواجه هستند با آثاری که ناشناخته مانده اند.

 معصومی در ادامه ویژگی های منحصر به فرد این پروژه را  دسترسی رایگان عموم به محتواها، وفاداری به روش شناسی علمی، موتور جستجوی پیشرفته، و وجود توضیحات متنی برای محتواها ذکر کرد. 

بیشتر بخوانید:

 ۲۱۶۲۱۶